O ADAPTACJI DZIECKA

1. Czym jest adaptacja dziecka w przedszkolu?

Adaptacja w przedszkolu to stopniowe oswajanie się dziecka z nowym miejscem, poznawanie funkcjonowania środowiska przedszkolnego oraz nauka przebywania w większej społeczności. Adaptacja dziecka w przedszkolu to nie tylko przystosowanie się do nowej rzeczywistości, ale również umiejętność budowania relacji z nowymi dorosłymi w jego życiu, czyli osobami, pod których opieką zostanie w przedszkolu. Nawiązanie tej relacji jest bardzo istotne, aby maluch zażegnał strach przed nieznanym i poczuł się bezpiecznie. Zanim dziecko trafi do przedszkola, jest pod skrzydłami swoich rodziców, którzy są jego ostoją w każdej sytuacji i w momentach smutku to właśnie w ramionach rodziców odnajduje spokój, zrozumienie i pewność siebie. W momencie wkroczenia malucha w środowisko przedszkolne rodziców nagle brakuje i dziecko potrzebuje zbudować nowe podłoże bezpieczeństwa, które przyniesie mu nawiązanie relacji z nauczycielami i personelem przedszkolnym. To bardzo ważne dla pomyślnego przebiegu adaptacji dziecka w placówce. 

2.  Jak długo może trwać adaptacja dziecka w przedszkolu?

Adaptacja w przedszkolu to proces, którego przebieg dla każdego dziecka trwa dokładnie tyle, ile ono potrzebuje, żeby się zadomowić i poczuć dobrze w nowym miejscu. W przypadku jednego maluszka potrwa to zaledwie kilka dni, a innego – kilka tygodni lub miesięcy, a nawet i dłużej. To zdecydowanie indywidualna kwestia, bo przecież każde dziecko jest inne i ma prawo we własnym tempie budować zaufanie do nowych dorosłych w życiu i oswajać się z nowymi warunkami, co w dalszej perspektywie pozwoli mu na zaspokojenie poczucia bezpieczeństwa w tej niezwykłej dla niego sytuacji. 

Przedszkolny start niewątpliwie będzie dla dziecka oznaczał, w mniejszym lub większym stopniu, zaburzenie tej ważnej potrzeby. Zanim maluch poczuje się bezpiecznie w nowym miejscu i z chęcią będzie korzystał z tego, co przedszkole mu oferuje, może upłynąć trochę czasu i warto się nastawić na to, że tak może być w początkach z przedszkolną przygodą. Wówczas dziecko będzie bardzo potrzebowało wsparcia najbliższych, ich obecności, ciepła, empatii, zrozumienia, wytrwałości oraz pozytywnego nastawienia rodziców do nowej sytuacji. Jeśli maluch uzyska od rodziców takie wsparcie, na pewno będzie mu o wiele łatwiej nawiązywać kontakt z nowymi osobami, poprosić je o pomoc, mówić im o swoich potrzebach, a to na pewno pomoże mu łagodniej wejść w przedszkolny świat.

3. Czym jest gotowość dziecka do funkcjonowania w środowisku przedszkolnym?

Gotowość przedszkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju fizycznego, umysłowego i emocjonalno-społecznego, a także posiadanie minimum samodzielności podczas czynności samoobsługowych, które pozwolą mu na pozostanie kilku godzin dziennie bez najbliższych mu osób w placówce przedszkolnej oraz uczestniczenie w przedszkolnym życiu.

Nie istnieje scenariusz, w którym wszystkie około 3-letnie maluszki debiutujące w przedszkolu wykazują się samodzielnością we wszystkich czynnościach. Dzieci różnią się od siebie umiejętnościami w zależności od stopnia i tempa rozwoju. To, w jakim stopniu dziecko rozwija się w różnych sferach rozwojowych, zdecydowanie zależy od jego osobistych predyspozycji. Niemniej jednak w dużej mierze wpływ na to mają warunki, w jakich dziecko wzrasta od urodzenia oraz oddziaływanie rodziców i otoczenia wobec niego. Dlatego należy wspierać swoje dzieci w rozwoju, starać się tak organizować im przestrzeń do wzrastania, aby mogły jak najwięcej doświadczać, poznawać, uczyć się świata poprzez zabawę. 

Bardzo ważna jest współpraca rodziców z innymi opiekunami dziecka, aby wspólnymi siłami, określając pewne cele, móc jak najlepiej przygotować dziecko do roli przedszkolaka. Pomocni w tym działaniu mogą być dziadkowie oraz nianie, czyli osoby, które opiekują się dzieckiem podczas nieobecności rodziców. Oni również mogą świetnie zadbać o rozwój dziecka w każdej sferze, pomagać mu np. w kształtowaniu umiejętności samoobsługowych bądź dbać o jego rozwój fizyczny podczas wychodzenia na plac zabaw. Tam poprzez spotkania z rówieśnikami dziecko może nabywać kompetencji społecznych. 

Podczas przygotowania dziecka do przedszkolnego startu, warto zapoznać dziecko  z elementami dnia w przedszkolu, a niektóre z nich próbować wdrożyć w życie dziecka jeszcze przed pójściem do placówki, np. proponować dziecku różne aktywności po śniadaniu, np. czytanie książeczek, układanie puzzli, malowanie farbami, zabawy z ciastoliną itp. a potem wyjść z maluchem na świeże powietrze, pójść na spacer bądź na plac zabaw. 

4. Po czym rozpoznać, że dziecko jest gotowe na pójście do przedszkola?

Bardzo pomocne w okresie adaptacyjnym w przedszkolu, jest dla dziecka kiedy:

•  Potrafi w miarę możliwości samo zadbać o własne podstawowe potrzeby i poprosić o pomoc osobę dorosłą, nawiązuje relacje z nauczycielami, próbuje ufać, komunikować o swoich potrzebach, a to bardzo ważne w okresie adaptacyjnym.

• Posiada choć minimum umiejętności samoobsługowych. Nie musi być całkiem samodzielne 

• W miarę umiejętności rozwojowych zgłasza potrzeby fizjologiczne. Należy pamiętać, że umiejętność zgłaszania i samodzielnego załatwiania potrzeb fizjologicznych wynika z indywidualnego rozwoju funkcji fizjologicznych dziecka.

• Próbuje samodzielnie jeść, używając sztućców – łyżki i widelca i pić z otwartego kubka. 

• Próbuje samodzielnie umyć ręce oraz założyć podstawowe części garderoby.

• Jest w stanie kilka godzin pozostać pod opieką innych osób i radzi sobie z rozłąką z rodzicami.

• Nie przeszkadza mu przebywanie w grupie innych dzieci, rówieśników. Dziecko w tym wieku nie musi nawiązywać relacji z innymi maluchami, dopiero uczy się tego poprzez obserwację różnych zachowań dorosłych i dzieci.

• Lubi przebywać na placu zabaw, nie boi się korzystania z urządzeń, w piaskownicy potrafi zająć się zabawą bez asysty rodzica.